Sandra Lee Bartky alanında öncü olmakla birlikte 1990 yılında yayımlanan Femininity and Domination da dahil bir çok kitabın yazarıdır.
Kadınların, ideal kadın bedeni olarak doğal olmayan kültürel standartları kabul ederek bilinç altında erkeklere boyun eğdiklerini öne süren ve bunu da “yetersizlik diktası” olarak adlandıran Sandra Lee Bartky, Saugatuck, Mich’te bulunan evinde 18 Ekim’de öldüğünde 81 yaşındaydı.
Washington Üniversitesi’nde profesör olan meslektaşı Linda Nicholson, ölüm sebebinin bağırsak ameliyatında ortaya çıkan komplikasyonlar olduğunu belirtti.
Profesör Bartky Chicago’da bulunan Illinois Üniversitesi’nde felsefe ve cinsiyet ile kadın çalışmaları dersleri veriyordu. Bartky, kadınların, onları belirlenmiş standartlara uymayınca değersizleştiren, vücutlarıyla ilgili kültürel fikirlerin teşvik ettiği kendinden tiksinme, utanç ve suçluluk duygusundan –ki o bunu içselleştirilmiş baskı olarak adlandırıyordu- muzdarip olduğunu iddia ediyordu.
Kadınların, gerek diyet miktarlarının küçültülmesi, gerekse çekingen davranmalarıyla “mümkün olduğunca az yer kaplamaya” teşvik edildiğini söylüyordu Bartky.
Profesör Bartky 1988 yılında yayımlanan Feminism and Foucault adlı antolojideki bir makalesinde şöyle yazıyordu: “Kadınlara öyle bir vücut atfedilmiştir ki, o vücuttan dolayı yargılandıklarını hissedip, yine o vücudun erken ergenlik çağındaki bir beden olduğunu farz edip, silik ve şekilsiz, etten veya maddeden yoksun, hatlarının gelişmemişlik imajı verdiği bir vücut olarak varsaysınlar.”
Ve şu şekilde devam ediyordu:
“Bir kadının pürüzsüz ve tüysüz bir tene sahip olması gerekirliği, deneyimsizlik temasını bir adım daha ileriye taşımaktadır. Zira, hiç yaşlanmayan veya düşünürken hiç alnını kırıştırmayan çocuk görünümlü yüze ancak çocuk görünümlü bir vücudun eşlik etmesi gerektir. İdeal bir kadın yüzü, erkeklerde çokça hayranlık duyduğumuz karakter, bilgelik ve tecrübe izlerine kesinlikle sahip olmamalıdır.”
Femininity and Domination (1990) ve Sympathy and Solidarity and Other Essays (2002) kitaplarında Profesör Bartky, kadınların hal ve hareketlerinde, kozmetik ve takılarında, dış görünüşlerinin diğer her yönünde erkek egemen güç yapısına uyum sağlamak için programlandığı savında bulunuyordu.
“Bunlar cinsel farklılıklar değil, sonradan inşa edilen farklılıklardır. Kadınlığı ıslah etme projesi bir ‘tuzak’tır; bu ıslah etme projesi, neredeyse her kadının kendini teslim ettiği kökten ve geniş çaplı bedensel değişiklikleri gerektirir ama bir dereceye kadar da başarısız olmaya mahkûmdur,” diye ekliyordu.
Profesör Bartky Chicago’da bulunan Illinois Üniversitesi’ndeki Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Programı’nın kurucusu ve 1971 yılında kurulan Felsefede Kadın İçin Toplum’un kurucu üyesiydi -ki 1971’den bir yıl önce Doubleday doktora unvanını yeni alan Kate Millet’ın yazdığı ve önemli bir feminist çalışma olan Sexual Politics adlı tezini yayımlamıştı.
O zamana kadar, benzer yazılar yeraltı basımevlerine gönderiliyordu fakat 1970’ler itibariyle, tabir edildiği üzere, İkinci Dalga Feminizm su yüzüne çıkmaya başlıyordu.
Toward a Phenomenology of Feminist Consciousness (1975) adlı kitabında Profesör Bartky şöyle belirtiyordu:
“Feminist olmayan kadın işçiler eşit işe karşılık eşit olmayan bir ücret aldıklarını biliyorlar fakat bu düzenlemenin adil olduğunu düşünüyorlarken, feminist olanlar bu düzenlemeyi sömürü örneği ve mücadele gerektiren bir alan olarak görüyorlar. Feministler diğer insanların fark etmediği farklı durumların bilincinde değillerdir; onlar sadece aynı şeyleri farklı bir bilinçle algılarlar.”
Illinois Üniversitesi’nde daha önce çalışmış olan meslektaşı Judith Kegan Gardiner, Profesör Bartky’nin “feminist ve felsefeci birçok kuşağa baskı, kadınlık ve tahakküm kavramlarını anlamada” ilham olduğunu ifade etti.
Tarih ve kadın çalışmaları dersi veren Profesör Nicholson ise Profesör Barty’den alıntı yaparak şöyle söyledi: “Şüphesiz, feminist felsefe diye bir şey varsa, filozof ve feministler olarak biz onu icat etmek durumunda kalmışızdır.
“O da bunu icat etti,” diyor Nicholson. “Kendi çalışmalarını ‘içindeki şeytanları kendi çıkaran bir felsefecinin hikâyesi’ olarak tanımlamıştır Bartky.”
Profesör Bartky, Chicago’da 5 Mayıs 1935 yılında Sandra Lee Schwartz adıyla dünyaya geldi. Babası ortodontist Dr. Harold Schwartz, annesi ise Ruth Smith idi (Anne ve babası Highland Park, Ill.’de bulunan garajlarında 1980 yılında vurularak hiç çözülemeyecek bir cinayete kurban gittiler).
Profesör Bartky, lisans, yüksek lisans ve doktora derecelerini Urbana-Champaign’de bulunan Illionis Üniversitesi’nde tamamladı. 1963 yılında öğretim görevlisi olarak başladı, 1990 yılında ise profesörlüğe atandı. Son olarak 2003 yılında fahri profesör unvanıyla emekliliğe ayrıldı.
Yazar: Sam Roberts
Çevirmen: Merve Erdoğdu
Kaynak: The New York Times
Düşünbil Portal’da yayımlanan, Düşünbil yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır.