Genelde, Victorya dönemini iffet ve fazilet düşkünü, her alanda olduğu gibi sanatta ve kültürde de emperyal gücün ve duygusal muhafazakarlığın hakim olduğu bir süreç olarak düşünmeye meyilliyiz. Fakat büyük resim, Dante Rossetti, Oscar Wilde ve Aubrey Beardsley gibi estetikçilerin çalışmalarındaki garip ve karşıt erotizm akımını görmezden gelir.
Beardsley’nin Wilde’ın erotik oyunu Salome için yaptığı zarif, müstehcen illüstrasyonlar, İngiliz toplumunu- oyunun kendisinin de yaptığı gibi- utandırdı. Esrarengiz öznelere meyili ve günahkarca duyumsal stili 20.yy’da geniş yanı uyandırdı. “Salome, Estetik akımın önemli yapıtlarından biriydi” diye yazar Met, ve ekler “ İngiltere’deki Art Nouveau’nun erken manifestosuydu”. 1920’lere gelindiğinde, Beardsley muhtemelen, en etkili edebi çizelerden biriydi.
İrlandalı sanatçı Harry Clarke, Goethe’nin Faust’unun 1926 baskısındaki çalışmaları gibi zengin illüstrasyonları direkt olarak Beardsley’den almıştır. Ve 1922’de İngiliz sanatçı John Austen, Hamlet’i Clarke’ın ilk dönem çalışmalarını ve bunun yanısıra oldukça açık biçimde Beardsley’nin tarzını kullanarak modernize etmiştir. Ressam John Coulthart’ın dediği gibi, “Eğer bir stilden alıntı yapacaksanız, en iyisinden almalısınız.” Beardsley’nin Salome’u ve Clarke’ın Faust’u gibi, Austen’in Hamlet’i de sıklıkla “şefin spesiyali” olarak değerlendirilmiştir. Ve iyi bir nedenle, meseleleri, Fırtına (William Shakespeare-1611) ya da “Bir Yaz Gecesi Rüyası”’nın (1605) genel illüstrasyon standartlarından daha içgözlemsel olan bir oyuna biraz daha görsel şaşaa katmaya muvaffak oldu. (Tam da T.S. Eliot’ın iki yıl sonra eleştirel şekilde savunduğu gibi)
Dover’s Calla Editions tarafından yayınlanan (ve yakın zamanda baskısı tekrarlanan) Hamlet’de Austen’in illustrasyonları Beardsley’nin ince, serbest çizgilerini alıyor— Poe baskısında başarıyla temsil edilmiş olan— ve bunları tabir-i caizse Clarke’ın “manga yüzleri, dikenli parmakları ve siyah alanlarla” renklendiriyor. Bu üç sanatçının her birinin ölüme dair farklı bir yaklaşımı vardır: Beardsley’nin hemen göze çarpmayan, Clarke’ın sürrealizmin yerine geçen sembolizmi ve Austen’in Hamlet’indeki ağır ikonografinin oyunun tipik imgeleri “maskeler, kılıçlar ve kuru kafalar” la yayılması gibi. Austen, kısa zamanda her iki sanatçının da etkisini geride bırakarak, sonraki on yıl içinde oluşturulan edebi illüstrasyonlar için çok daha katı bir stil benimsiyor. Austen, birçok yönden, Clarke’ın eşsiz gotik stilinden geçerek, Beardsley’nin zarif Art Nouveau estetiği ve Art Deco’nun modernizmi arasında bir köprü vazifesi görüyor.
Austen İllüstrasyonlarını online olarak görünteleyebilir ve indirebilirsiniz: Folger Shakespeare kütüphanesi’nde 121 çizimin hepsini yüksek çözünürlükte bulabilirsiniz. Hepsi 3072 piksele kadar indirilebilir. Coulthart bu çizimlerden bazılarını blogunda alıntılıyor {feuilleton}. Ve fulltable.com’da Austen illüstrasyonlarını oyunların yüksek çözünürlüklü metinleriyle eşletirilmiş olarak bulabilirsiniz. Orada aynı zamanda Austen’in Tristram Shandy, Byron’un Don Juan ve E.C. Lefroy’un Echoes from Theocritus için yaptığı çizimleri de bulabilirsiniz. En az bir diğer örneğinde, Austen yine de, stilize Clarke ve Beardsley yaklaşımını— Beardsley’nin duyumsal Salome illüstrasyonlarına hürmet eden Şehrazat’ın erotik kalem çizimi— korumuştur.
Yazar:Josh Jones
Çeviri: Zeynep Şenel Gencer
Kaynak: OpenCulture