“Kült film” kavramı artık o kadar sık ve yaygın bir şekilde kullanılıyor ki; ait olduğu konseptin, özellikle çok geniş çeşitlilikteki filmlerin aynı terim altında gruplandırılmasıyla, sınırlarını belirlemek oldukça zorlaştı. Kült filmler genelde özgül ve farklı bir türmüş gibi ifade edilseler de, durum aslında böyle değil. Bu filmler, oldukça fazla çeşitte farklı biçimsel ve tarzdaki kategorilere bölünür. Aslında, birçok kült film çoklu türde hikayelerinden ya da kendini türün alanının tamamen dışında tutan diğer sıra dışı niteliklerinden dolayı bu kadar kesin bir şekilde kategorize ediliyor.
Filmler, kült takipçileri değişik yönlerden geliştirebilirler: üretim ya da gösterim tarzlarına, iç metinsel özelliklerine dayalı olarak ya da özel seyircilerin benimseme hareketi yoluyla. Genellikle, kült filmin klasik tanımı ana akım sinemadan ayrımına dayanır. Bu tanım tabi ki bir tartışmayı da beraberinde getirir: kült filmin muhalif bir yapı olarak rolü ve aynı zamanda kurumsallaşma ve sınıflandırma işlemiyle olan gergin ilişkisi. Kült film hayranları bu filmleri genellikle ticari film endüstrilerinden ve ana akım medyadan oldukça farklı olarak tanımlıyor. Ancak bu filmlerden birçoğu, aslında hayranlarının kabul etmek isteyebileceklerinden daha fazla bu yapılara bağlılar.
Kült filmlerin çoğu düşük bütçeli prodüksiyon ve sadece zayıf oyunculuk ya da ucuz özel efektlerden bile olsa, bazı yönlerden inkar edilemez şekilde hatalı. Birçoğu, genelde itici ya da tatsız sayılan mevzularla ilgileniyor. Buna rağmen, kült takipçileri kazanan filmlerin büyük bir kısmı ille de şok edici ya da tabu olduklarından değil oldukça bireysel bakış açılarından meydana geldikleri ve garip hikayeler, eksantrik karakterler, gösterişli platolar ya da tek bir görüntü veya figüranlardan birinin kısa bir rolü kadar görünürde önemsiz olabilecek başka acayip unsurları içerdikleri için bu tarz mevzularla ilgilendiler. Birçok kült film kitlesel çağrıdan yoksun ve gene büyük bir kısmı bağlılıkları çoğunlukla tutkuya dönüşen hayranları olmasaydı sinema tarihinden tamamen yok olabilirlerdi.
Kült filmler zevkin, yapının, stilin ve tarzın tüm sınırlarından geçiyor. Bunlar, Johhny Guitar (1954) gibi kült westernler, Neşeli Günler (The Sound of Music, 1965) gibi kült müzikaller, Rüzgar Gibi Geçti (Gone with the Wind, 1939) gibi kült romantik filmler, Gates of Heaven (1978) gibi kült belgeseller, Easy Rider (1969) gibi madde bağımlılığı teması içeren kült filmler, Gençlik Yılları (American Graffiti, 1973), Çılgınlar Okulu (Animal House, 1978) ve Richard Linklater’ın Genç ve Heyecanlı’sı (Dazed and Confused, 1993) gibi kült gençlik filmleri. Bunlar, Reefer Madness (1936) gibi kült istismar filmleri, Korkusuz (Shaft, 1971) gibi kült blaxploitation filmleri, Deep Throat ve Behind the Green Door (her ikisi de 1972) gibi kült porno filmleri. Birçok kült film müzik temelli ve sadece filmin müzikleriyle bile kalıcı bir grup takipçi oluşturdular. Tommy (1975), Rock ‘n’ Roll High School (1979), Cazcı Kardeşler (The Blues Brothers, 1980) ve Duvar (Pink Floyd: The Wall, 1982) bu filmlerden bazıları.
Diğer bazı filmler sırf belli bir ruh halini taşıdığı, belli bir atmosferi ya da zaman aralığını anımsattığı ya da su götürmez bir şekilde garip oldukları için kült bir ün geliştirdiler. Bunun örnekleri Harold ve Maude (Harold and Maude, 1971), D.O.A. (1980), Diva (1981), Bıçak Sırtı (Blade Runner, 1982), Yaralı Yüz (Scarface, 1983), Zorlu Yarış (Repo Man, 1984), Pee-Wee’s Big Adventure (1985), The Toxic Avenger (1985), Hard Boiled (1992) ve Büyük Lebowski (The Big Lebowski, 1998) filmlerini kapsayacak kadar çeşitlidir. Bu filmlerin büyük bir kısmı erkeklere çekici geliyor gibi gözükse de, Bebekler Vadisi (Valley of the Dolls, 1967), gençlik filmi Fırlama Kızlar (Clueless, 1995) ve “gençlik karşıtı” film Heathers (1989) gibi modaya duyarlı “hedef kitlesi kadın olan filmler” etrafında büyümüş bir grup kadın takipçi var.
Çevirmen: İrem Tanyeli
Kaynak: Film Reference
Düşünbil Portal’da yayımlanan, Düşünbil yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır.