Dünya genelinde 21 milyondan fazla insanı etkileyen bir hastalık olarak şizofreni, birçok semptom ve belirrti göstermektedir ama bunların arasında hafıza hasarı, tedavisi zor bir ana bileşen. Onlarca yıldır, bilim insanları problemin beynin neresinde gerçekleştiğini bilse de temel sebep ya da bu problemin nasıl aşılacağı hala belirsiz. Ancak Columbia Üniversitesi Zukerman Enstitüsü’ndeki araştırmacılar, hastalığın hafızaya ilişkin zararını ortadan kaldırabilecek olası bir tedaviye işaret ettiler: Beyin içindeki iletişimi daha az etkili hale getiren genetik bir mutasyonu tersine çevirebilecek bir ilaç.
Çalışmalarını Neuron dergisinde yayımlayan Columbia Üniversitesi ekibi, bu mutasyona sahip farelerdeki sinirsel hasarı ilaç sayesinde başarıyla engelledi.
“Bu makale ve önceki çalışmalarımızla birlikte bizler, genlerden davranışa doğru bir yolun izini sürebildik ve bu gerçekten bir ilk,” diyor makalenin yazarlarından Joshua Gordon.
Hastalığa sahip bireylerde, bu mutasyon beyin oluşurken hipokampüs ve prefrontal korteks denen iki bölümünün iletişimini sağlayan nöronların gelişimini engelliyor. Bu iki bölüm, hafızanın yönetilmesine yardımcı olmakta; ancak geçen sene bu ekibin yürüttüğü bir ön çalışma, şizofrenik beyinlere sahip vakalarda hafıza hasarıyla sonuçlanabildiğini keşfetmemizi sağladı.
Araştırmacıların yeni çalışması, beynin gelişimini bozan ve bu genetik mutasyon sebebiyle ortaya çıkan belli bir proteinin durdurulmasıyla hasarı telafi etmeye odaklanıyor. Diğer bir yazar Joseph Gogos, GSK3B denen bu proteinin, beyin oluşmaya çalışıyorken “onu tıkadığını” söylüyor.
Bu “tıkayıcı” proteinin yokluğunda nöronlar, normalde yaptıkları gibi beynin tüm işlevini onararak biçimlendirmeye devam edebiliyorlar. Fakat, bu işlemin beyin gelişiminin ilk evrelerinde gerçekleştirilmesi gerekiyor. Araştırmacılar, bu protein engelleyici ilacı, beyinleri hala gelişmekte olan ve beyni bu tıkayıcı madde tarafından hasar gören 7 ila 28 günlük fareler üzerinde denedi.
Daha sonra bilim insanları, farelerin hafızalarını, beynin Hipokampüa ve Prefrontal Korteks bölümlerinden ince teller geçirerek test ettiler. Bu telleri ise, beynin iki bölümündeki bağımsız elektrik sinyallerini ölçmek için kullandılar. Mutasyona sahip farelerde bu elektrik sinyalleri bağımsız olarak dalgalanırken sağlıklı olanların sinyal hareketleri uyumluydu. Araştırmacılar, sağlıklı, mutasyonlu ve “tedavi edilmiş” farelerde bunu gözlemleyerek, tedavinin beyin performansını yüzde 89 oranında arttırabileceğini söylediler.
Bu genetik mutasyon aslında şizofreninin en yaygın göstergesi; mutasyona sahip kişiler yüzde 30 şizofreni riski taşırken, mutasyona sahip olmayanların riski yüzde bir. Fakat bu mutasyon, şizofreni hastalarının sadece yüzde birinde gözlemleniyor. Ayrıca bu mutasyona sahip olmak, mutasyona sahip olmayanlarda 68’de bir olan otizm riskini de 7’de bire yükseltiyor.
Araştırma ekibi şimdilerde genetik mutasyona sahip olmayan kişiler için bu ilacın diğer olası etkilerini görmek adına çalışmalar yapıyor ve insanlarda benzer gelişim süreçlerinde modelin nasıl işleyeceğini görmeyi umuyorlar.
Kaynak: Popular Science
Çeviren: Oya Yıldız