Willy Wonka ve Çikolata Fabrikası
Bu filmi çocukken defalarca izlemiş olmalıyım. Çıktığı yıllarda doğduğumdan tadını çıkarabilecek yaşlardaydım. Büyük babam video kasete kaydetmişti. Yazları ve okuldan sonraları erkek kardeşim ile birlikte oturup düzenli olarak izlerdik.
Bir yetişkin olarak izlerken (29 yaşındayken kendimi gerçek bir yetişkin olarak düşünmemi engelleyen bir çeşit zihinsel engelim var) bu filmin çocuklar için mükemmel aynı zamanda da uygunsuz olduğunu fark ettim.
Bu filmde büyük ölçüde ele alınan merkezdeki karakterlerin çarpıklığıdır. Mike televizyon, Augustus yemek, Violet sakız ve Viruca materyalistlikte açgözlüler. Hatta Charlie’nin kendi söylemiyle ‘Herhangi birinden daha çok iste.’ O da bir açgözlü olmaya sevk ediyor olabilir. Her biri ya sevk edildi ya da aileleri tarafından uyarılmadı.
Dileğin yerine getirilmesi her çocuğun hayatının bir parçasıdır. ‘Onu şimdi istiyorum! ’cümlesi özgür dünyadaki her yürümeye başlayan çocuktan duyulabilir. Büyümeyi reddetmiş olan yetişkinler bile bu söze uyarlar. Tüketicilerin kalplerinde ve zihinlerinde bu tutum olmadan, McDonald’s restoranlarından Mercedes bayilerine kadar her şey, iş dışında sağa sola giderdi. “Wonka“daki yetişkinler bile bundan muaf değiller.
“Wonka” daki yetişkinlerin çoğunluğu açgözlülük veya dünyevi şeylerin arzusu olarak sunulmaz, çünkü onlar da çocuklarının imkan sağlayıcılarıdır. Mike’a ailesi televizyon karşısında seve seve yemek veriyor böylece sofraya gelmesini söylemek zorunda kalmıyorlardı. Babası, Mike’ın gerçek bir silah almak için yalnızca 12 yaşında olması gerektiğini söylüyor. Veruca’nın babası, çalışanlarının şeker çubuklarını açması için fabrikasını kapattı. Augustus’un babası bir mikrofon yiyor. Violet’in babası, arabasının bayiliğini satmak ile o kadar meşgul ki neler olduğunu pek fark etmiyor.
İlginç olan, yalnızca Bayan Gloup’un, çocuğunun davranışını düzeltmeye veya hafifletmeye çalışan herhangi bir belirtiyi göstermesi. Bir kez çikolata fabrikasının dışında, bir kez de çikolata nehrinden içerken, iki kez, Augustus’tan yemeyi kesmesini ve sonrası için yer ayırmasını istediğini söylüyor. Diğerleri kendilerini çocuklarının eylemlerinin sonuçlarına kaptırıyor, ta ki diğer çocuklar zarar görene kadar.
Peki Willy Wonka’nın rolü nedir? Gene Wilder tarafından tasvir edildiği gibi, Wonka’nın tavrı var gibi görünüyor. ‘Daha iyisini bilmiyorlarsa, ben kimim ki onları sınayayım ve ders vereyim?’ Birden fazla sebeple, her çocuğun kaderinde öfkeyi taklit etmekten başka bir şey yapamaz. “Dur. Bekle. Geri gel. “O, kalbinde şeytan olan bir adam.
Bu, beklentimizin filmin ilk bölümünde nasıl kurulduğuna tam tersi bir şekilde ortaya çıkıyor.
Şeker pazarı kâtibi “The Candy Man” hakkında şarkı söylediğinde, ürünlerine atılmak isteyenlerin hayran kalabileceği, sevecen, neredeyse çocuksu bir ideal insanın hayalleriyle şarkı söyler. Bunun yerine bize verilen zararsız şakaların tadını çıkarmanın yanı sıra, tüpün içerisine sıkışmış olan çocuğa gerginliği sürdüreceğini düşündüğümüz şekeri veren birisi.
Charlie’nin ailesinin ve özellikle Büyükbaba Joe’nun canlandırdığı şeyleri şimdiye dek pek ele almadım. Aslında bunun sebebi çok basit. Çünkü bununla ilgili çok zor zamanlarım oldu ve başkalarının da olabilir.
Büyükbaba Joe’nun varsayılan ya da dilediğimiz sevecen büyükanne-büyükbaba olması gerekiyor. Sonuçta, Charlie’ye çikolata almak için tütün parasını feda etti. Gerçekte, sağlayıcıların ve yağmacıların tüm özelliklerine karakteristik olarak uyuyor ama çok daha fazlası var karşısında. Charlie’nin yarışmayı kazanamamasının nedenleri ile birlikte sunulduğunda, Wonka “insanlık dışı bir canavar” olduğunun çığlığını atıyor. Sosyopat olmadığı sürece, Fizzy-Lifting içeceklerin içilmesi (Büyükbaba Joe tarafından istenen bir eylem) yanlış olduğunu ve otomatik olarak Charlie’yi büyük ödülden diskalifiye etmesi gerektiğini bilmeli. Onun yerine, yeni çağın felsefesini sunuyor. “Ama ben istiyorum ve kurallar tamamen yersiz” Sonuçlar, görünüşe göre, sadece kazanamayanlar için.
Sona neyi bıraktık: nihai dileği yerine getirme fantazisi. Haksızlıklarına ve hatalarına rağmen, Charlie’ye büyük ödül verilir. “Evet, çikolata ama çok daha fazlası” – fabrikanın kendisi. Ailesini sefaletten çıkarabileceği söylenir ve direkt olarak geçer.
Yine de filmi son kez izleyene kadar fark etmediğim bir nokta var. Sonunda, Wonka Charlie’ye neden altın bilet yarışmasını tasarladığını söylediğinde, kendine göre bir şeyler yapacak birini bulması gerektiğini söylüyor. Wonka’nın yolu. Charlie’ nin çıraklık çizgisinden düşüşünde ne olduğunu hep merak ederim. Hiçbir zaman sürgüne veya akşam yemeğine odasına gönderildi mi? Wonka, işlerin yapılmasını istediği konusunda ona net bir görev vermiş görünüyor. Dolayısıyla Charlie’nin dileğinin yerine getirilmesinin bir bedeli oluyor. Esaret karşılığında cennete sahip olmak.
Çocukların bu son mesajı alıp almadıklarından emin değilim, sonuçta ödül zor iş ve fedakârlık sonucu geliyor. Doğru, objektif olmayan doğru ve yanlış arasında ayrımcılık yapan ahlaki bir pusula, ruhsal, kişisel veya mesleki düzeyde başarıyı elde etmek için gerekli bir araçtır. Kötü davranışlarına rağmen, Charlie’nin ona layık olduğunu gösteren Everlasting Gobstopper’ın fedakarlığı. Slugworth’a satmış olabilirdi, ancak vicdanına bakarsak, kendi kaderi her ne olursa olsun, bunu yapmak yanlış olurdu ve Bay Wonka’ya olan güvenini ihlal ederdi. Bazen olmak istediğiniz yere ulaşmak için alçakgönüllü olmalısınız.
Yazar: Chris Thilk
Çevren: Elif Gamze Akkuş
Kaynak: christhilk.com
Düşünbil Portal’da yayımlanan, Düşünbil yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır.