Dostoyevski, 19. Yüzyılın büyük Rus yazarı, Moskovalı bir doktorun oğluydu. Epilepsi, nevrotiklik, kumar bağımlılığından muzdarip olarak, akıl hastanesine kaldırıldı. Eserleri (Karamazov Kardeşler, Budala,Yeraltından Notlar) histeri, demans ve psikopati dahil olmak üzere psikiyatrik vakaların zengin tasvirlerini ortaya çıkarmaktadır ve Onun psikolojik iç görüsü dünya edebiyatında dikkate değerdir. Bilinçdışı psikolojik güdülenmeyi karakterize edişi daha sonra, psikanalitik akım tarafından tanımlanan terimleri ön plana çıkarmaktadır
Dostoevski’nin Ebedi Koca adlı romanı, Sigmund Freud‘un sadece 14 yaşında olduğu 1870’de yayınlandı. Roman, bu günlerde, bastırma, karşıt tepki, yer değiştirme ve ussallaştırma olarak da bilinen savunma mekanizmalarının yanı sıra rüyalarda ve dürtülerde ortaya çıkan bilinçdışı materyali tasvir ediyor. Öykü, karısının ölümünden sonra onu ihanetini keşfeden aldatılan bir erkeği, Pavlovitch’i anlatır. Karısının eski sevgilisi Velchaninov’un izinlerini takip ederek bulur. Velchaninov onu tanımaz; başlangıçta olayla ilgili anıları bastırılmıştır. Bununla birlikte rüyalarındaki psişik huzursuzluk onu kışkırtır. 1895 de -Dostoyevsky’nin ölümünden dört yıl sonra- Freud, ‘bilinç tarafından gönderilen arzulanmayan dürtüler hariç, ego savunma mekanizmasına atıfta bulunmak için “baskı” terimini türetti. 1900 yılına gelindiğinde Freud’un klasik metini rüya yorumunu “bilinçdışı etkinliklerinin bilgisine götüren kral yolu” olarak kabul etmiştir
Pavlovitch dürtü etkisiyle Velchaninov’u aramaktaki amacının bilincinde değildir. Açıkça, onu kucaklar, onunla içer ve sevgisini ilan eder. Bununla birlikte bilinçaltı nefret bir gece onu bıçaklama dürtüsel girişiminde ortaya çıkar. Pavlovitch’in dostluğunu göstergesi olarak Velchaninov’un “nefretten gelen sevgi her şeyden daha güçlüdür” çıkarımını yapması Freud’un daha sonradan “tepki oluşumu” olarak adlandırdığı bir savunmaydı. Pavlovitch sevgili kızı Liza’nın babasının Velchaninov olduğunu keşfetmesiyle, Velchaninov’a karşı nefreti, kızına acımasız bir eziyet ile yer değiştirir. Velchaninov, kendisinin açıklanamayan kuvvetler tarafından yönlendirildiğini, ancak hareketlerini ussallaştırdığını hisseder.
Freud, bastırılmış materyal bilinçliliğe dönmek için tehdit oluşturduğunda iş gören diğer mekanizmaları (tepki oluşumu, yer değiştirme ussallaştırma ) adlandırmak yoluyla, 1926’ya kadar (kısıtlamalar, semptomlar, anksiyete) düzenlemediği psikolojik baskıyı birçok savunma arasında belirli bir tanım olarak yeniden biçimlendirir. Dostoyevski kesinlikle psikanalitik kavramları öngördü; fakat gelişen psikoanalitik hareketi etkiledi mi? Freud, Dostoyevski’nin eserlerini iyi bilirdi. Ebedi Koca yaklaşık olarak 1900’de Almanca çıktı ve Freud’un Viyana’lı tanıdıkları Rene Fulop-Miller ve Friedrich Eckstein, Dostoyevski’nin Almanca yayına ilişkin ilave el yazmalarını topladılar ve yorumlar için Freud’a başvurdular. Freud, 1926’da Dostoyevski ve Parricide’e (Karamazov Kardeşler taslaklarına giriş) başladı, aynı yıl savunma teorisini revize etti. Dostoyevski’nin kişiliklerini kurgusal karakterizasyonundan inceleyen Freud, yazarın “histerik epilepsisi”nin ve kumar oynamasının arkasındaki Oedipal dönemi ve cinsel çatışmaları ortaya çıkardı. “Dostoyevski’nin Psikoloğu” Freud, onun ‘iç görüsünün, gerçekten tüm bildiği ilkel içgüdüsel arzu, mazoşist bağımlılık ve merhametsizliği sevmekten ibaret olan anormal zihinsel yaşam ile’ sınırlı olduğundan yakındı. Bununla birlikte Freud onun sanatkârlığı önünde saygıyla eğildi:’ Yaratıcı sanatçıdan önce psikanaliz yaratıcılığa teslim olmalıdır. O, Karamazov Kardeşleri gelmiş geçmiş en görkemli roman olarak bildirdi. Bazı Freudcu vaka incelemeleri (Rat Man,1909) “Ebedi Koca”nın konusunda olduğu gibi nedeni anlaşılamayan dürtülerin öyküleme yardımıyla, hikayedeki kahraman /analist tarafından bilinçdışı işlemlerini belirgin hale çevirmek yoluyla nihai bir çözüm geliştirerek, sanatsal ya da psikolojik olarak çözümlenir. Her iki format da bilinçdışı güdülenmenin ve onun teşhirinin merkeziliği ile ilgilidir
Yazar: Ruth Yvonne Pavlovic, Alexandar Mido Pavlovic
Çeviren: H JulideYapıcı
Kaynak: bjp.rcpsych.org
Düşünbil Portal’da yayımlanan, Düşünbil yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır.