Yaşamının son on yıllık döneminde Friedrich Nietzsche‘nin giderek kötüleşen sağlık durumu, filozofu oldukça zor bir duruma soktu. Hayatının büyük bir kısmında sindirim güçlüğü, uykusuzluk ve baş ağrısı sorunlarından muzdarip olmasının yanında, 1880’lere gelindiğinde Nietzsche’nin görme yeteneğinde de bozulmalar meydana geldi. Filozofun doktoru, Nietzsche’nin “sağ gözünün yalnızca hatalı ve bozuk görüntüler algılayabildiğini” belirtti. Nietzsche‘nin kendisi de yirmi dakikadan daha uzun süren okuma ve yazma eyleminin kendisine aşırı bir acı vermeye başladığını ifade etti. Entelektüel üretim gücünün tam da zirvesinde olduğu bu dönemde, Nietzsche görme gücünden fazla bir şey talep etmeden yazabilmesine olanak tanıyan bir alete ihtiyaç duydu. Böylece, 1881 yılında bir yazı makinesi almaya karar verdi. O dönemin ünlü Remington daktilolarından haberdar olsa da, zorunda olduğunda daha yararlı iklimlere doğru seyahat etmesini mümkün kılan, rahatça taşınabilir bir model aradı. Malling-Hansen Writing Ball, tam da aradığı şeye benziyordu.
Dieter Eberwein’in Nietzches Screibkugel adlı kitabında, Malling-Hansen Society‘nin başkan yardımısı bu yazı makinesinin, 19. yüzyılda bir dizüstü bilgisayara en yakın şey olduğunu açıklıyor. Buna göre, ticari olarak üretilen yuvarlak bir top biçimindeki ilk daktilo Danimarkalı mucit Rasmus Malling-Hansen tarafından 1865 yılında yaratıldı ve 1878’deki Paris Universal Exhibition’da tanıtımı yapıldı. Remington marka daktilolardan çok daha etkili olan bu model daha hızlı ve daha net bir yazma olanağı sağlıyordu ve aynı zamanda Amerikan daktilolarından daha belirgin bir vurgu oluşturuyordu. Daha fazla tuşa sahip olan Danimarkalı bu yazma makinesi daha az karmaşıktı, daha büyük bir hassasiyetle yapılmıştı, daha sağlamdı, daha küçük ve daha hafifti ve aynı zamanda daha düşük bir fiyata sahipti.
İlk başta oldukça heyecanlanmasına rağmen, Nietzsche bu karmaşık mekanizmadan çabuk sıkıldı. Eberwein’e göre, filozof; Cenova’ya yaptığı bir seyahat esnasında hasar görmesinin ardından aletle bazı sorunlar yaşadı; beceriksiz bir tamirci de gerekli onarımları yapmayı denerken bu yazı makinesinin daha da bozulmasına neden oldu. Yine de, Nietzsche, aşağıda görülen ve bir daktiloya dair yazılmış muhtemelen en çarpıcı sözleri içeren bu şiir de dahil olmak üzere, 60 el yazması metni bu yazı makinesiyle de kağıda döktü.
Şiirin İngilizce çevirisi:
“THE WRITING BALL IS A THING LIKE ME: MADE OF IRON
YET EASILY TWISTED ON JOURNEYS.
PATIENCE AND TACT ARE REQUIRED IN ABUNDANCE
AS WELL AS FINE FINGERS TO USE US.”
(“BU YAZI TOPU DA BENİM GİBİ BİR ŞEY: DEMİRDEN DE OLSA
KOLAY BÜKÜLÜYOR YİNE DE SEYAHATLERDE.
BOLCA SABIR VE İNCELİĞE İHTİYAÇ VAR
BİZİ KULLANMAK İÇİN İYİ PARMAKLARA OLDUĞU KADAR.”)
Bu yazı Bon Pur Loryan’ın internet sitesinden alınmıştır.
