Soykırımdan kurtulan Avusturyalı psikiyatr Viktor Frankl insanlığın anlamını araştırdığı tezinde “İnsanın elinden her şey alınabilir,” demiştir. “İnsan özgürlüğünün en sonuncusu, içinde bulunduğu koşullar ne olursa olsun, tutumunu seçebilmesidir ve yalnızca bu özgürlük insanın elinden alınamaz.” Ondan bir kuşak sonra James Baldwin ise insanların kendilerini nasıl sınırladıklarını sorgulamıştı. “Özgürlük insanlara verilen bir şey değil, insanların aldığı bir şeydir ve insanlar istedikleri kadar özgürdür,” demiştir.
Bunlar, kendimizi korumamızı sağlayan öz-mağduriyet imkanını yok edip özgürlüğün sorumluluğunu doğrudan omuzlarımıza yüklediği için oldukça şaşırtıcı sözlerdir. Çünkü bu sorumluluk, özgür olmak istemeyi öğrenmemizi gerektirir.
Bunu nasıl yapabileceğimizi varoluşçu psikolog Rollo May (21 Nisan 1909 – 22 Ekim 1994), 1981’de yayımladığı çaresizliğin olumlu yanı ve hazzın psikolojisine ilişkin görüşünün kaynağı olan Özgürlük ve Kader isimli kitabında açıklamıştır.
May, özgürlük tanımında, kendi özgürlüğümüze eriştiğimiz tek ve en önemli iç disiplini özetler: “İnsan özgürlüğü, yaşamın itkisi ile ona vereceğimiz karşılık arasında duraklayabilme ve bu duraklamada, ağırlığımızı vermeyi arzu ettiğimiz yönü seçebilme yetimizi içerir.”
Yıllar sonra İngiliz psikanalist Adam Phillips, özgürlüğün yüce bir türü olan memnuniyetin, büyük ölçüde eksikliği kabullenmekte ve yaşamın bize verdiği uyarılarda yattığını öne sürerek bu kavramı, yaşanmamış hayatlarımızın paradoksal değeri dediği durumla bütünleştirecektir. May bu duraklamanın varoluşsal yönünü, acil bir andaki pratik yararının ötesinde ele almaktadır:
“Duraklamalar bilhassa temel özgürlük olarak adlandırdığım özgürlük için önemlidir. Çünkü bu duraklamada özgürlüğün doğduğu duruma şahit oluruz. Çünkü bu duraklamada merak ederiz, düşünürüz, saygı duyarız ve sonsuzluğu kavrarız. Duraklama, bir an olsun özgürlük ve kader kavramlarına kendimizi açmamızdır.”
(1) May R. (2011), Özgürlük ve Kader, İstanbul: Okuyan Us.
Yazar: Maria Popova
Çeviren: Şeyma Masca
Kaynak: Brainpickings
Düşünbil Portal’da yayımlanan, Düşünbil yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır.
