Eleştirel kuramcı ve müzikolojist Theodor Adorno muhalif bir kişiydi. Adanmış bir Marksist düşünür ve aynı zamanda kültürel elitist kimliğiyle de hemen hemen çelişen biriydi. Sosyal teori dersi almış herhangi bir kimse onun ismini gayet iyi bilir (muhtemelen Max Horkheimer ile birlikte yazılmış olan Aydınlanmanın Diyalektiği adlı ufuk açıcı çalışması sayesinde). Bilmeyenler için, Adorno 20. yüzyıl başlangıcında Batı Kapitalizmi ve Sovyet Komünizmini oldukça eleştiren bir grup Alman bilgininin ve sosyal teoristin bulunduğu “Frankfurt Okulu” olarak bilinen grubun ayrılmaz bir üyesiydi. Adorno’nun çalışmaları geniş kapsamlı ve tesirli olmakla birlikte zaman zaman anlaşılabilirlik açısından zordur.
Adorno’nun etkisi öncelikle akademik ve kültürel alanlardadır. Popüler kültür ve müzik eleştirisi serttir. Caz için çoğu insanı anlam veremediği bir nefreti vardı mesela (Tarihçi Eric Hobsbawm onun yazdıkları hakkında “caz ile alakalı yazılmış en aptalca yazılardan bazıları” demişti). Adorno ayrıca protest müziği de sevmezdi. Adorno’ya göre protest müzik “korkunç” olanı alıyor -Vietnam Savaşı’nı alıyor mesela- ve onu bir şekilde “tüketilebilir” yapıyor. Belki Dylan da Woody Guthrie rolünü bırakıp böylesine zekice, şiirsel ve esrarlı şarkı sözlerini yazmaya başladığında aynı şekilde hissetmiştir.
Ancak, Adorno sanatın erdemi hakkında yalnızca öğütler vermekle kalmamış; onları uygulamıştır. Arnold Schoenberg’in 12 tonlu müziğini desteklemesinin yanında, Adorno piyano ve yaylı çalgılar için kendi müziklerini de bestelemiştir. Adorno’nun yukarıdaki üç piyano eseri Modest Mussorgsky’ın ahenksiz pasajlarını anımsatıyor. İsimleri “Langsame halbe—Immer ganz zart,” “Heftige Achtel,” ve “Presto” olan ve piyanist Steffen Schleiermacher tarafından icra edilmiş eserler.
Daha uzun ve daha önemli bir eserse “Adorno’nun Yaylı Çalgılar İçin Altı Parçalı Çalışması” Bölüm 1 ve 2 aşağıda. (3. bölüm, 4. bölüm, 5. bölüm ve 6. bölümü de dinleyin.) Dinlemesi zor ve çoğu zaman olağanüstü. Müzikleri yükleyen YouTube kullanıcısı siyah-beyaz fotoğraflarla montaj yapmayı uygun görmüş. Sizin zevkinize hitab eder mi bilmiyorum ama videoyu açık bırakıp başka işlerle uğraşırken her bölümü dinleyebilirsiniz. Hatta en iyisi gözlerinizi kapatın ve bildiğiniz her şeyi unutun, bilmeyin ya da Theodor Adorno hakkında bildiklerinizi düşünmeyin.
Yazar: Josh Jones
Çevirmen: Kamer Elciyar
Kaynak: Open Culture
Düşünbil Portal’da yayımlanan, Düşünbil yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır.
