Bir sıkıntı yok!

Bir çocuk bir astronotun güneşe ne kadar yaklaşabileceğini sorarsa düşünmek için biraz süre istersiniz -ya da belki bir arama motorundan medet umarsınız- ki çocuğa bir yanıt verebilesiniz. Çocuklarla zaman geçiren herhangi biri, onların “neden” sorusunu ne kadar çok sorduklarını bilir. Çocuklar, onlara etraflarındaki neredeyse her şeyi sorgulatan dünyaya karşı merak içindedirler. 

Maalesef aileler pek de böyle bir meraka sahip değil. 1,000 aile üzerinde yapılan güncel bir çalışmaya göre, araştırmaya tabii tutulan ailelerin %83’ü, ilkokuldaki basit fen bilgisi sorularına cevap veremiyor. Bu durum pek iç açıcı gözükmese de daha da kötüsü,  bu ailelerin %63’ünün, çocuklarının sordukları sorulara yanıt veremedikleri için bilmediklerini itiraf etmek yerine onlara cevap uydurması. Peki, sorulara siz cevap veremeseydiniz ne yapardınız?

Araştırmayı sürdüren Mühendislik ve Teknoloji Kurumu ile bu çalışmaya ortak olan Mumsnet, #AskTheEngineers etiketi ile bir Twitter ekibi oluşturdu. Böylece ebeveynler, çocuklarının sorularını cevaplayamadığında sorularını mühendislere soruyor ve mühendisler de onlara yanıtları yolluyor. Aşağıda, soruların bazılarını bulabilirsiniz. Siz bu soruları cevaplayabilir miydiniz?

• Yer çekimi nasıl işler? Yer çekimi olmazsa ne olur?
• Köstebekler neden baraj yapar?
• Köpeklerin uğultusunu neden duyamayız?
• Yıldızlar gökyüzünde nasıl durur?
• Soğanlar gözleri nasıl sulandırır?
• Elektrik santralleri neden bu kadar çok duman çıkarıyor?
• Eğer ışık güneşten geliyorsa, karanlık nereden geliyor?
  

Birçok ilkokul, ebeveynler için çocuklarını İngilizce ve matematik derslerinde nasıl destekleyebileceklerine dair okul sonrası toplantılar koyuyor. Ailesel destek, bir çocuğun okulda ne kadar iyi olduğunu gösteren önemli bir faktör bu yüzden ailelere çocuklarına yardımcı olabilmek için öz güven vermekle okullar, çocuklarda başarının artmasını amaçlıyor. 

Fakat çok az okul aynı desteği fen derslerine de sağlıyor. Ayrıca, araştırmanın gösterdiğine göre fen bilgisi, birçok ebeveynin çocuklarının sorularına cevap veremediklerini hissettikleri bir alan. 

Bilim bir şeyin doğru ve yanlış olmasıyla ilgili değildir

Peki ebeveynler bütün yanıtları bilmek zorunda mı? #AskTheEngineers’a sorulan sorular bazılarının okulda da öğretilmediği geniş bir bilim ve mühendislik alanını kapsıyor. Bazı sorular bilimin henüz çözemediği (yer çekimi nasıl işliyor?) sorulardan oluşmakla birlikte bazıları da doğası gereği daha filozofik (karanlık nedir?). Bu yüzden, bana göre, ebeveynlerin tüm bilimsel soruların cevaplarını bilmelerini beklemek pek mantıklı değil.

Aslında esas önemli olan ebeveynlerin “Bilmiyorum, gel cevaba birlikte bakalım,” diyebilecek öz güvene sahip olmaları. Fen bilgisi eğitimini 16 yaşında tamamlamış birçok kişi, fen biliminin doğru yanıtları bilmek olduğu kanısına sahip çünkü bu zaman kadar fen eğitimi alma şekilleri bu yönde olmuş.

Fakat başarılı bilim, cevapları bilmek değil ama çocukların yaptığı gibi sorulara cevap vermede hevesli olmaktır. Soruların cevabını bilmediğini kabul etmek ve cevap aramakla ebeveynler, onları eğitimsel ortama hazırlayarak çocuklarına güzel bir pratik modeli oluyor. BBC, iWonder, The Naked Scientists, the Royal Institution ExpeRImental films gibi siteler, halka fen eğitimi veren birçok güzel siteden birkaçı.

Northumbria Üniversitesi’ndeki Think Physics projesinde yer alıyorum, bu projede ebeveynlerle çalışarak onlarda, çocuklarıyla bilim hakkında konuşabilmeleri için öz güven yaratmayı amaçlıyoruz. Yerel partnerlerimizle beraber yürüttüğümüz, “Aileler için Bilim” adında beş haftalık bir okul sonrası kulüp kurduk. Burada çocuklar ve ebeveynleri toplantılara geliyor ve günlük nesneleri kullanarak farklı bilimsel konularda uygulamalı deneyler yapıyoruz.

Toplantıların asıl amacı, ebeveynlere bilimin tamamen sorular sormak ve yanıt bulmak için fenomenleri araştırmak. Onlara çocuklarının öğreneceği fen konularını “öğretmekten” ziyade, çocuklarıyla bilim hakkında konuşabilecek öz güveni vermeye çalışıyoruz.

Güncel araştırma ebeveynlerin, çocuklarının kariyer seçimlerinde de önemli bir rol oynadığını gösteriyor öyle ki bilim hakkında konuşmakta daha rahat olan ailelerin çocukları bilimselliğin mevcut olduğu kariyer basamaklarını takip etmede daha istekli. Sonuç olarak eğer çok meraklı bir çocuğunuz ya da çocuklarınız varsa, onun/onların merakını kucaklayıp onlarla birlikte siz de öğrenin. 

Yazar: Carol Davenport
Çevirmen: Özge Mete
Kaynak: The Conversation

Düşünbil Portal’da yayımlanan, Düşünbil yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır.