Sabahın erken saatlerinde, kuş seslerinden oluşan bir koro açık bir pencereden içeri süzülür. Genç bir kadın erkek arkadaşıyla birlikte yatakta yatıyor. Bu sıradan bir görüntüdür hatta neredeyse bir şey dışında mükemmeldir. Erkek arkadaşı, akıllı telefonunu web uyumlu bir cihazda kontrol ediyor. Şu andaki dikkati başka yerdedir. Çift kesin açık havada koşu yapmaya hazırlanıyor. Erkek arkadaşı halen telefonunu kullanıyor. Genç kadın erkek arkadaşı birsiyle konuşurken onu bekliyor. Orada gerçek bir sosyal kimya, kahkaha ve sohbet var. Fakat diğerleri ekranlarını kullanmaya başlıyor, telefonlarıyla ilgileniyorlar. Genç kadın kendi telefonunu unuttu. Masaya baktığı zamanki ifadesi kınıyormuşçasına endişelidir.
Neredesiniz dostlarım? Neden sadece birlikte olamıyoruz?
‘Telefonumu Unuttum’ videosu akıllı telefon çağında hayat hakkında, süslenmiş yumuşak ironik bir ifadeyle telefonu anlatıyor. Bu bir polemik değil. Telefonlarının sağladığı bağlantı ve işlevsellikten açıkça yararlanan insanlar vardır. Filmin dehası, dünyayı bir telefona sahip olmayan ve insan ilişkilerini arayan bir karakterin gözünden görmemizi sağlamaktadır. Bu yolla, akıllı telefonları sosyal hayatımıza soktuğumuzda neler olduğuna dikkatimizi odaklarız.
“Telefonumu Unuttum” videosunun kahramanı, garip sosyal etkinliklerinin içinde bulunuyor. İnsanlar bir mekânı, bir yatağı paylaşıyor, bir masaya oturmuşlar bir salonda toplanıyorlar ancak dikkatleri etrafındaki insanlardan daha hızlı dağılıyor. Birbirleriyle psikolojik ve varoluşçu anlamda birlikte var oluyorlar. Herkes, ortak bir şeyi asla dâhil etmeyen akıllı telefonlarının aracılık ettiği özel deneyimlerin tadını çıkarır. Bir çift, halk plajında özel bir etkinliğin tadını çıkartıyor; bowling salonundaki bir grup arkadaş, parlayan ekranlarıyla hipnotize oluyor; konserdeki insanlar, video uygulamalarıyla şovlara katılıyor. Ortamdaki atmosfer öldü. Tecrübe o kadar bireyseldir ki, onu kalabalık olarak adlandırmazsınız.
Son sahne onu çiviledi. Eğlence düşkünü bir kalabalık, kadın doğum günü pastasını götürürken doğum günü şarkısı söylüyor. Açılış sahnesi gibi, bu harika bir an. Herkes şarkı söylüyor ve buna katılıyor. Ancak herkes bu etkinliği akıllı telefonlarına kaydediyor, kalabalıkları dinliyor, doğrudan insanlarla ilgili iletişim kuruyorlar. Birlikte toplanabilirler, ancak bu anı aynı şekilde ve aynı ölçüde paylaşmıyorlar. Sadece kadın duruma tam olarak bağlı görünüyor. Teklifini sunmak için diz çöküyor ve bu neredeyse bir modası geçmiş hareket gibi görünüyor, sanki bir anın varlığı ve paylaşılması hâlihazırda modası geçmişti, sanki dijital teknolojinin bütünsel çekişi tarafından geçmişe taşındı.
Filozof Martin Heidegger’e (1889-1976) göre, başkalarıyla birlikte ve başkalarıyla birlikte olma eylemi sadece modası geçmiş bir durum değil, aynı zamanda bir başlangıçtır. Başkalarıyla birlikte olmak açık bir harekettir: dünyaları açar ve onları açık tutar. Heidegger internet ve cep telefonlarının gelişinden önce öldü. Yine de, onun hayatının çalışması, insanın varoluşu hakkında ünlü çalışması ‘Varlık ve Zaman‘da ‘(1927), modern teknolojiye dair eleştirisi “Sorunla İlgili Teknoloji’de” (1954) ‘ “çerçeveleme” olarak görülür ve dijital çağı öngörür, akıllı telefon çağında yaşam müzakeresi için bazı önemli kurallar sunar.
Heidegger, başkalarına ilgi duymanın, “insan-içinde-olma” deneyiminin ön koşulu olduğunu savunuyor. Başkaları ile birlikte olmanın özenli ve kibar yolu ortak fırsatları ve paylaşılan hedefleri, vizyonları keşfetmek ve böylece ortak anlayışlar yaratan ortak bağlamlar ya da “dünyalar” yaratabilmektir.
İş dünyası ve spor dünyasından bahsederiz, sanki bu şeyler “dışarıda” gerçekten varmış gibi. Fakat dünyalar maddi gerçekliğin özellikleri değildir; onlar, insanların konuşma ve sosyal etkileşim yoluyla yarattıkları ve sürdürdükleri fenomenolojik yapılardır. Dünyalar büyüyebilir ve kapsayıcı veya özel, samimi olabilir (benim dünyama hoş geldiniz). Birini diğerinden ayıran şey, bakış açımızı gerçeklik üzerine şekillendirme biçimidir. Sıradan şeyler farklı dünyalar durumunda farklı anlamlar alır. Örneğin boş bir alan düşünün. Gayrimenkul dünyasında çalışan birinin bakış açısıyla bu alan potansiyel bir konut geliştirme için iyi bir yerdir. Biyoloji dünyasında çalışan birinin bakış açısına göre bu alan, flora, microfauna ve böcek yaşamının geliştiği bir yataktır. Spor dünyasıyla uğraşan birinin bakış açısından, bir oyun alanı – kimin topu var?
Gerçeklik birçok yoruma açıktır. Başkalarıyla ilişki kurarak ve ortak zemin oluşturarak, faaliyetlerimize ve deneyimlerimize uyguladığımız yorumları şekillendiren paylaşılmış dünya-anlayışlarını kurduk. Bir dünyayı paylaşanlar aynı sayfadadır. Birbirlerini “elde ettiler”. Ortak bir dünya ışığı altında düşündüğümüzde ve hareket ettiğimizde, ortak bir bağlama ve ortak bir anlam, değer ve amaca sahibiz.
Yeryüzü kırılgan yapıdır. Ortak anlayışlardan inşa edilmiş oldukları için, dünyalar sadece onları sürdürme konusundaki kararlılığımız kadar gerçektir. ‘Telefonumu Unuttum ’ videosu, bu söze ihanet ettiğimizde ne olduğunu mükemmel bir şekilde ortaya koyuyor. Paylaşılan bir içerik duygusu ile bir dünya boşluğuna savruluyoruz. Hayat amaçsız ve odaklanmamış oluyor. Herhangi bir konuya derinlemesine ve anlamlı bir şekilde girmeden konuşmadan konuya konu geçişler. Sosyal karşılaşmalar, hiç kimsenin anlayamadığı bazı keyfi amaçlarla ilan edilmiş gibi görünüyor. İnsanların akıllı telefonlarına ulaşmaları şaşılacak bir şey değil. Ama ayar yapmak sadece işleri daha da kötüleştiriyor.
Dünyaları açmanın tek yolu, onları birlikte yaratmaktır. Ekranı kapatın, akıllı telefonunuzu kapatın. Katılın. Empati kurun. Bağlanın. Dünyada olmak için ortak bir deneyim yaratma çalışın.
Heidegger, diğerleriyle birlikte olmanın özgün ve özgün olmayan biçimleri arasında ayrım yapar. Çoğunlukla özgün olmayan bir şekilde etkileşim kurarız. Ama otantikliği istememizin iyi sebepleri var.
Başkalarıyla birlikte olmanın özgün olmayan tarzı, uyum sağlama arzusu tarafından yönlendirilir. Bu varoluş tarzına her zaman gireriz – aslında, bu diğerleriyle birlikte olma alışkanlığımızdır. Heidegger bunu Dasman: “onlar” veya “bir” olarak adlandırır. Başkalarına ilgi duyduğumuzda, onlar gibi olmaya çalışırız: onlar gibi konuşuruz, kıyafetlerini kopyalar ve bir kalabalığın parçası olmayı isteriz. Kısaca, insanın içindeki sürü hayvanını kucaklıyoruz. Bireyci bakış açısına göre, diğerleriyle birlikte olmak kötü görünüyor olsa da, sosyal grupların sürdürülmesinde esastır. Uyum sağlama isteğimiz olmasaydı, paylaştığımız uygulamaları ve dünyayı anlamaya çalışmak için mücadele ederdik ve bu yüzden, dünyada daha gerçek bir varoluş modları geliştirmeyi başaramazdık. Taklitçilik ve uygunluk, sosyal yaşam için gerekli şartlardır. Yine de, taklit ve uygunluk yetersiz olan sosyal katılım modlarıdır. Daha iyisini yapabiliriz.
Diğerleri ile otantik olmak, sosyal ilişkileri takip etmekten ve bunlara uymaktan daha çok önderlik etmeyi ve şekillendirmeyi içerir. Heidegger buna Fursorge diyor: özen göstermek veya dikkat etmek. Başkalarıyla, kim olduklarıyla ilgili veya daha iyisi kim olduklarını anlamalarına yardımcı olabileceğimiz yolları arayarak, özenli ve özenli bir şekilde ilgileniriz. Bazen bunu kendi yararlarını sağlamak için başkalarının adına hareket ederek paternalist bir şekilde yaparız. Ama ideal olarak, Heidegger’in savunduğu gibi, kendi çıkarlarını aramaya ve kaderlerini ele geçirebilmeleri için onları güçlendirmeli ve etkin kılmalıyız. Heidegger’in otantik katılım vizyonu Goethe’ye benzer: ‘İnsanlara, olması gereken şekilde davranın ve onların sahip olma yeteneklerine sahip olmalarına yardımcı olun.’
Otantik birliktelikler insanları aydınlatıyor. Onları desteklenmiş ve anlaşılmış hissettirir ve onları nihai olasılıklara açar.
Otantik birliktelik dünyayı açıklayan bir çalışmadır. Diğerine olanak vermeye çalışarak, onlarla bir dünyayı paylaşmanın değerini kabul ediyorum. Birisi bu tür bir onaylamayı devam ettirdiğinde, dünyayı her insan için de aydınlatır. Senin için hazır olduğumda ve ikisini de kabul ettiğimizde, daha derin kimliklerimiz ve birlikte oluşturabileceğimiz şeyler odaklanırız. Aynı mekânda yer alan isimsiz bireylerden daha fazlası oluyoruz. Dünyadaki tam anlamıyla gerçekleşmiş varlıklar haline geliyoruz: Araştırmacılar, bir buluşun gerçekleştiği yerdedir; şampiyon olmak isteyen sporcular; girişimciler iş yapmak için daha iyi bir yol arıyor; sevenler kucaklaşıyor.
Hayat amaç ve anlamla doludur. Biz sadece hayatta değiliz – varız.
Bizi burada ve şu anda olanlardan uzaklaştıracak bir mobil iletişim çağında, insan bağlantısının değerini yeniden keşfettiğimiz ve daha zengin daha ödüllendirici bir hayata talip olmamız hayati önem taşıyor. Tatil sezonu, akıllı telefonlarınızı kapatın. Otantik katılım için zaman ayırın. Durgunluğu ve huzur bulmayı arttırın. Sevdiğiniz insanlarla birlikte olmak için zaman ayırın.
Yazan: Tım Rayner
Çeviren: Elif Kaya
Kaynak: philosophyforchange
Düşünbil Portal’da yayımlanan, Düşünbil yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır.
Düşünbil Portal’da yayınlanan tüm özgün yazıların içeriğinden yazarları sorumludur.
