Köpekler, insanın en iyi arkadaşı olabilir, ancak kediler de kalbimizde ve evimizde yer edinmeyi başarmışlardır. Görünen o ki; kediler, çiftçilerin ufak tefek işlerini yaparak ve denizcilerin yanında gemilerde seyahat ederek dünyaya yayıldılar. En azından, kediler üzerinde yapılan DNA araştırması bu kanıda.
Kedi DNA’sı üzerine yapılmış şimdiye kadarki en kapsamlı çalışma Oxford’da, 15 Eylül tarihinde Biyomoleküler Arkeoloji Sempozyumu’nda sunulup Nature dergisinde raporlanarak, evcilleştirilmiş bu gizemli hayvanlar ile ilgili konuya açıklık getiriyor. Paris Jacques Monod Enstitüsü evrimsel genetikçilerden Eva-Maria Geigl “Kedilerin tarihini bilmiyoruz, kökenlerini bilmiyoruz, dünyaya nasıl yayıldıklarını da bilmiyoruz,” şeklinde konuşmuştu. Fakat araştırmacılar, arkeolojik alanlarda bulunan kedilere ait DNA’ları mercek altına alarak kedilerin evcilleştirilmesi ve göçü üzerine ışık tutmayı başardılar.
Araştırmalar kapsamında Geigl ve ekibi Avrupa, Orta Doğu ve Afrika’daki 30 farklı arkeolojik alandan gelen 209 kedi kalıntısı üzerinde mitokondriyal DNA analizlerinde bulundu. Örnekler, insanların avcılık ve toplayıcılıkla uğraştığı 10.000 yıl önceki Mezolitik Çağ’dan 18.yüzyıla kadarki döneme ait.
Araştırmacılar, DNA analizi ile, kedi nüfusunun iki dalga halinde yayılarak arttığı kanısına vardılar:
Araştırma sonucunda, Orta Doğu’daki tek mitokondriyal kökenli vahşi kedilerin, erken dönem tarih toplumları ile birlikte Doğu Akdeniz’e doğru yayıldıkları anlaşıldı. Geigl, ilk çiftçilerin ekinlere gelen kemirgenleri önlemek için kedileri kullandığı görüşünde. İnsanlar, kedilerin fareleri uzaklaştırdıklarını fark etmişler; bu da vahşi hayvanları evcilleştirmelerine yol açmış.
Mısır’dan gelen diğer kedi dalgası, yüzyıllar sonra Avrasya ve Avrupa’ya hızla yayıldı. Mısır’da yaygın olan mitokondriyal soy, M.Ö 400 ile M.S 400 yılları arasında Bulgaristan, Türkiye ve Sahraaltı Afrika’daki DNA örneklerinde de bulundu. Söz konusu soy, 8. ve 11. yüzyıl arasında Viking bölgesindeki örneklerde de bulundu. Gayger, çiftçiler gibi deniz aşırı yolculuğa çıkanların kemirgenlerle başa çıkabilmek için kedileri yanlarında götürdükleri bulgusunu sunuyor.
ABC News’e konuşan Geigl, bu bulguların, tarih öncesi dönemde Yakın Doğu’daki ve klasik dönemde Mısır’daki kedilerin insanlarla birlikte dünyayı dolaştığını ortaya çıkardığını dile getirdi. Geigl “İşte bu kediler, günümüzdeki evcil kedilerin atasıdır,” diye belirtti.
Kedi popülerliği, geçmişte olduğu gibi günümüzde de hala sürüyor. 15 Eylül tarihli Washington Post haberine göre, milenyum kuşağı büyük oranda evcil hayvan sahibi ve 30’lu yaşlardaki Amerikalıların yarısından fazlasının ise kedisi var. Günümüzde kediler, evlenip çocuk sahibi olma durumunun daha az olduğu kuşak tarafından tercih ediliyor. Velhasıl, kediler bu yalnız ve belirsiz dünyada güvenilir arkadaşlardır.
Yazar: Ephrat Livni
Çeviri: Özlem Yavuz
Kaynak: Quartz