İyi Bir Hayat Yaşamanın Yolu
Hangi yaşam tarzı, Epikürcü mü yoksa Stoacı mı, en büyük mutluluğu sağlar? Bir Klasikçi olan R. W. Sharples “Stoacılar, Epikürcüler ve Şüpheciler” adlı son kitabında bu soruya yanıt vermek için yola koyuluyor. Eleştirilere ve aralarındaki benzerliklere dikkat çekmek için düşünce ekollerini yan yana koyarak bu iki felsefi görüşün bakış açısıyla mutluluğa götüren temel yolları okuyuculara sunuyor. Mutluluğa ulaşmak için her iki felsefi görüşte de gerekli addedilen özellikleri tanımlıyor ve hem Epikürcülüğün hem de Stoacılığın, “kişinin niteliği ve benimsediği yaşam tarzı gerçekten de eylemlerine doğrudan etki edecektir” yönündeki Aristotelesçi fikirle bağdaştığı kararına varıyor.
Mutluluğa Giden Epikürcü Yol
Sharples, Epikürcülerin Aristoteles’in öz sevgi kavramını kucakladığını, çünkü Epikürcülüğün gayesinin fiziksel acının ve ruhsal huzursuzluğun ortadan kaldırılmasıyla hazza ulaşılabileceği şeklinde tanımlandığını öne sürüyor. Epikürcü inancın temelinde üç haz kategorisi bulunur, doğal ve zorunlu hazlar, doğal fakat zorunlu olmayan hazlar ve doğal olmayan hazlar. Epikürcü bir dünya görüşünün peşinden gidenler, siyasi güç veya şöhret elde etme hırsı gibi doğal olmayan hazları bertaraf eder çünkü her iki haz da huzursuzluğu teşvik eder. Epikürcüler, barınma ihtiyacını karşılayarak ve gıda ve su temin etme yoluyla açlığı ortadan kaldırarak – yemek yemenin amacı besin almak olduğu için yalın gıdaların lüks öğünlerle aynı hazzı sağladığını akılda tutarak – bedeni acıdan uzaklaştıran hazlara bel bağlar. Epikürcüler özünde, insanların cinsellik, dostluk, kabul görme ve sevgiden doğan doğal zevklere değer verdiğine inanır.
Epikürcüler, yaşamlarında sadeliği uygularken, hazlarının farkındalığına ve tesadüfi lüksleri tümüyle takdir etme kabiliyetine sahiptir. Epikürcüler mutluluğu muhafaza etme yolunun sosyal hayattan çekilmekten ve benzer düşünen arkadaşlarla bir arada olmaktan geçtiğini ileri sürer. Sharples, Plutark’ın mutluluğa sosyal hayattan çekilerek erişmenin insan ruhunun insanlığa yardım etme, bir dini inancı benimseme, liderlik rolleri üstlenme ve sorumluluk alma arzusunu göz ardı ettiği yönündeki Epikürcülük eleştirisine atıfta bulunuyor.
Mutluluğa Erişmede Stoacılar
Hazzı her şeyden önemli gören Epikürcülerden farklı olarak Stoacılar, erdemlilik ve bilgeliğin doyuma ulaşmak için zorunlu beceriler olduğuna inanarak en büyük önemi nefse hakim olmaya verir. Stoacılar aklın, gelecekte bize en çok yararı dokunacak şekilde, belirli şeylerin ardından gitmemizi ve diğerlerinden sakınmamızı sağladığına inanır. Stoacılar, salt akıldan doğan erdeme en büyük önemi vererek mutluluğa erişmek için dört inanışın gerekli olduğunu ifade eder. Kişinin erdemli eylemlerde bulunmak için değerlendirdiği yaşam tarzı ile edindiği zenginlik ve kişinin akıl yürütme becerisinde belirleyici olan bedensel zindelik Stoacıların temel inanışlarını yansıtır. Son olarak, sonuçlarından bağımsız olarak kişi erdemli görevlerini her zaman hayata geçirmelidir. İrade gücü sergileyerek, Stoacı bir dünya görüşünü takip eden kişi bilgelik, cesaret, adalet ve ölçülülük erdemlerine göre bir hayat sürdürür. Stoacı görüşe tezat olarak, Sharples Aristoteles’in erdemliliğin olası en mutlu hayatı yaratmadığı ve böyle bir hayatın ancak erdemlilik ve dış koşulların bir araya gelmesiyle erişilebileceği savını hatırlatıyor.
Aristoteles’in Harmanlanmış Mutluluk Görüşü
Stoacıların kendini gerçekleştirme anlayışı tamamıyla erdemin mutluluk sağlama hünerine bağlıyken, Epikürcü bir mutluluk anlayışı açlığın hakkından gelen ve gıda, barınma ve arkadaşlığın tatmini sağlayan dış koşullardan kaynaklanır.
Sharples, Epikürcülüğün ve Stoacılığın detaylı açıklamalarını sunarak okuyucuyu mutluluğa erişmeye dair en kapsamlı anlayışın iki düşünce ekolünü birleştiren bir anlayış olduğu yönünde karar vermeye bırakıyor. Böylece, Aristoteles’in mutluluk erdemin ve dış koşulların bir araya gelmesiyle elde edildiği görüşünü temsil ediyor.
Kaynaklar
- Stoics, Epicureans (The Hellenistic Ethics)
- D. Sedley and A. Long’s, The Hellenistic Philosophers, Vol. I (Cambridge, 1987)
- J. Annas-J. Barnes, The Modes of Scepticism, Cambridge, 1985
- L. Groacke, Greek Scepticism, McGill Queen’s Univ. Press, 1990
- R. J. Hankinson, The Sceptics, Routledge, 1998
- B. Inwood, Hellenistic Philosophers, Hackett, 1988 [CYA]
- B.Mates, The Sceptic Way, Oxford, 1996
- R. Sharples, Stoics, Epicureans and Sceptics, Routledge, 1998 (“How can I be happy?”, 82-116) [CYA]
Yazar: N. S. Gill
Çevirmen: Ece Milli
Kaynak: thoughtco
Düşünbil Portal’da yayımlanan, Düşünbil yazar ve çevirmenlerine ait herhangi bir yazı, çeviri, makale ve haber izin alınmadan basılı olarak ya da internet ortamında kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz. İzinsiz kullananlar hakkında hukuki yollara başvurulacaktır.
Düşünbil Portal’da yayınlanan tüm özgün yazıların içeriğinden yazarları sorumludur.
